Việc điện thoại hao pin lạ thường hay dữ liệu di động tăng đột biến không phải lúc nào cũng là lỗi hệ thống. Đôi khi, đó là dấu hiệu cho thấy một ứng dụng độc hại đang bí mật theo dõi vị trí, thói quen và nhiều thông tin cá nhân khác của bạn. Những hành vi xâm phạm quyền riêng tư này thường rất tinh vi, nhưng may mắn thay, có những dấu hiệu cảnh báo rõ ràng giúp bạn nhận biết liệu chiếc điện thoại của mình có đang bị theo dõi hay không.
Ứng Dụng Yêu Cầu Quyền Hạn Bất Thường
Dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy một ứng dụng có thể đang thực hiện những hành vi mờ ám là khi nó yêu cầu các quyền truy cập hoàn toàn không liên quan đến chức năng chính của mình.
Hãy hình dung bạn cài đặt một ứng dụng đèn pin. Nhiệm vụ duy nhất của nó lẽ ra chỉ là bật đèn flash LED của điện thoại. Nhưng trong quá trình thiết lập, ứng dụng này lại yêu cầu quyền truy cập vào danh bạ, micro và vị trí của bạn. Đây là một cảnh báo lớn. Tại sao một ứng dụng đèn pin lại cần biết bạn đang nói chuyện với ai hoặc bạn đang ở đâu?
Kiểu “leo thang quyền hạn” này phổ biến hơn bạn nghĩ. Một số ứng dụng yêu cầu quyền truy cập dữ liệu rộng rãi đơn giản vì chúng có thể làm vậy. Đôi khi, mục đích là để thu thập dữ liệu phân tích, nhưng trong nhiều trường hợp khác, đó là để bán dữ liệu của bạn cho các bên thứ ba nhằm phục vụ mục đích quảng cáo hoặc xây dựng hồ sơ người dùng.
Trước khi cài đặt một ứng dụng mới, hãy đọc kỹ các yêu cầu về quyền hạn. Bạn cũng có thể xem lại quyền của ứng dụng sau khi đã cài đặt. Kiểm tra xem những ứng dụng nào đang có quyền truy cập vào các tính năng nhạy cảm như vị trí, micro và dữ liệu nền. Sau đó, hãy thu hồi quyền truy cập đối với bất kỳ ứng dụng nào không có nhu cầu hợp lý. Nếu bạn không sẵn lòng chia sẻ lịch trình hàng ngày của mình cho một người lạ, thì cũng đừng trao thông tin đó cho một trò chơi giải đố miễn phí.
Giao diện quản lý quyền ứng dụng trên điện thoại Android, minh họa cách kiểm soát quyền riêng tư
Pin Điện Thoại Cạn Nhanh Hơn Bình Thường
Điện thoại của bạn hết pin vào buổi trưa mặc dù bạn không hề thay đổi thói quen sử dụng. Bạn không chơi game, không xem video trực tuyến hay lướt mạng xã hội nhiều, nhưng pin vẫn không đủ dùng.
Đây có thể là dấu hiệu cho thấy có điều gì đó đang chạy âm thầm trong nền. Các ứng dụng theo dõi thường hoạt động liên tục, liên tục gửi tín hiệu GPS, đồng bộ hóa với máy chủ hoặc thậm chí ghi âm các đoạn hội thoại — tất cả những hoạt động này đều tiêu hao năng lượng đáng kể.
Hãy kiểm tra thống kê sử dụng pin của bạn. Nếu bạn nhận thấy một ứng dụng lạ hoặc ít dùng lại nằm ở top đầu danh sách tiêu thụ pin, rất có thể nó đang hoạt động nhiều hơn những gì nó thể hiện. Vô hiệu hóa hoạt động nền hoặc gỡ bỏ hoàn toàn ứng dụng đó thường có thể giải quyết vấn đề, đồng thời cũng giúp kéo dài tuổi thọ pin của bạn.
Thống kê chi tiết mức độ tiêu thụ pin của các ứng dụng trên điện thoại Android
Biểu Tượng Vị Trí Xuất Hiện Vô Cớ
Bạn đang kiểm tra tin nhắn hoặc duyệt web, và đột nhiên, biểu tượng vị trí xuất hiện trên thanh trạng thái của điện thoại. Bạn không dùng ứng dụng Bản đồ, không gọi xe và chắc chắn không yêu cầu chỉ đường.
Biểu tượng định vị ngẫu nhiên này không chỉ là một sự phiền toái nhỏ. Đó là dấu hiệu cho thấy có điều gì đó đang chủ động theo dõi vị trí của bạn. Trên các thiết bị Android, điều này có nghĩa là một ứng dụng nào đó đã truy cập hệ thống GPS của điện thoại, và đó có thể là một cảnh báo lớn.
Chắc chắn, một số ứng dụng như dịch vụ giao hàng hoặc thời tiết cần truy cập vị trí của bạn. Nhưng đáng để điều tra nếu biểu tượng này xuất hiện ngay cả khi bạn không sử dụng bất kỳ ứng dụng nào liên quan đến vị trí. Một số ứng dụng có thể truy cập GPS của bạn mà không cần mở, cho phép chúng thu thập và bán dữ liệu vị trí của bạn cho các nhà quảng cáo. Những ứng dụng khác thu thập dữ liệu vị trí để lập bản đồ các địa điểm bạn thường xuyên ghé thăm và thói quen hàng ngày.
Đây là lý do tôi khuyên mọi người nên xem lại cài đặt vị trí và kiểm tra xem ứng dụng nào có thể truy cập GPS của điện thoại. Đặt quyền thành “Chỉ khi dùng ứng dụng” (Only while using the app) bất cứ khi nào có thể luôn là một lựa chọn tốt. Bạn cũng có thể thu hồi hoàn toàn quyền truy cập đối với các ứng dụng không cần vị trí để hoạt động.
Để yên tâm hơn, bạn cũng có thể xem nhật ký các ứng dụng đã truy cập vị trí gần đây để theo dõi tốt hơn các ứng dụng đáng ngờ.
Dữ Liệu Di Động Tăng Vọt Không Rõ Nguyên Nhân
Bạn không xem video trực tuyến, không tải xuống các tệp lớn hay cập nhật ứng dụng. Tuy nhiên, gói dữ liệu di động hàng tháng của bạn biến mất nhanh hơn bình thường. Nếu bạn từng kiểm tra mức sử dụng của mình và tự hỏi dữ liệu của mình đã đi đâu, thì rất có thể bạn có một ứng dụng đang sử dụng dữ liệu đó trong nền.
Các ứng dụng theo dõi thường gửi dữ liệu, bao gồm dữ liệu phân tích và mẫu sử dụng, đến các máy chủ từ xa trong nền. Điều này vô hình với bạn nhưng có thể âm thầm “ngốn” hết dung lượng dữ liệu của bạn.
Một động thái thông minh là kiểm tra mức sử dụng dữ liệu theo từng ứng dụng trong cài đặt điện thoại của bạn. Nếu một ứng dụng tưởng chừng vô hại như ứng dụng máy tính lại sử dụng hàng trăm megabyte, đã đến lúc bạn cần xem xét kỹ hơn. Hãy cân nhắc hạn chế dữ liệu nền hoặc thay đổi cài đặt của ứng dụng để giới hạn quyền truy cập mạng. Đôi khi, giải pháp tốt nhất đơn giản là xóa ứng dụng đó và tìm một giải pháp thay thế thân thiện với quyền riêng tư hơn. Điều đó có thể khó khăn, nhưng về lâu dài thì rất đáng giá.
Biểu đồ thống kê mức sử dụng dữ liệu di động theo tuần của các ứng dụng qua Glasswire
Điện thoại của bạn không nên khiến bạn có cảm giác như đang bị theo dõi. Nếu bạn nhận thấy pin hao nhanh đột ngột hoặc dữ liệu tăng đột biến không mong muốn, đó không phải là do bạn tưởng tượng. Đây chính là những dấu hiệu cho thấy các ứng dụng của bạn có thể đang theo dõi bạn nhiều hơn mức cần thiết. Tin tốt là bạn hoàn toàn có thể kiểm soát được tình hình. Chỉ với vài thay đổi cài đặt nhanh chóng, bạn có thể bảo vệ quyền riêng tư của mình mà vẫn tận hưởng các ứng dụng yêu thích.
