Trước đây, tôi từng đổ lỗi cho công nghệ vì sự thiếu tập trung của mình. Nhưng rồi tôi nhận ra, vấn đề không nằm ở bản thân công nghệ, mà là cách tôi sử dụng nó. Bảy thói quen nhỏ dưới đây đã âm thầm định hình lại thói quen hằng ngày và nâng cao khả năng tập trung của tôi một cách đáng kinh ngạc. Nếu bạn cũng đang vật lộn với tình trạng xao nhãng trong thời đại kỹ thuật số, những thay đổi đơn giản này có thể là chìa khóa để bạn tìm lại sự tập trung và gia tăng năng suất làm việc. Hãy cùng khám phá cách biến công nghệ từ nguồn gây xao nhãng thành công cụ hỗ trợ hiệu quả cho sự tập trung cao độ.
1. Tắt Thông Báo Không Thiết Yếu
Mỗi tiếng “ping” hay rung động từ điện thoại đều làm xao nhãng sự chú ý của bạn. Nếu bạn giống tôi, có lẽ bạn cũng cài đặt hàng tá ứng dụng trên điện thoại. Cho phép mọi ứng dụng gửi thông báo đồng nghĩa với việc bạn phải đối mặt với một luồng thông báo không ngừng nghỉ từ những ứng dụng thực sự không cần đến sự chú ý của bạn ngay lập tức.
Trước đây, màn hình điện thoại của tôi cứ sáng lên vài phút một lần, mỗi thông báo đều kéo tôi ra khỏi công việc đang làm, dù chỉ trong một giây. Dần dần, tôi nhận ra rằng những “phiền nhiễu nhỏ” này đang tích tụ, làm phân mảnh sự tập trung của tôi và khiến việc duy trì trạng thái “flow” trở nên khó khăn hơn.
Để giải quyết vấn đề này, tôi đã tiến hành một cuộc rà soát toàn diện cài đặt thông báo của mình. Với mỗi ứng dụng, tôi tự hỏi: Liệu ứng dụng này có cần phải thông báo cho tôi theo thời gian thực không? Nếu không, tôi tắt thông báo của nó đi.
Bây giờ, chỉ những thông báo thực sự cần thiết mới được phép hiển thị – tin nhắn, cuộc gọi, nhắc nhở lịch và một vài ứng dụng liên quan đến tài chính hay công việc. Thay đổi nhỏ này đã tạo ra một sự khác biệt lớn. Không còn bị gián đoạn liên tục, tôi có thể tập trung và duy trì trạng thái làm việc sâu lâu hơn.
2. Tận Dụng Chế Độ Tập Trung (Focus) và Không Làm Phiền (Do Not Disturb)
Một trong những tính năng bị đánh giá thấp nhất của các thiết bị hiện đại là khả năng tùy chỉnh những liên hệ và ứng dụng nào có thể làm phiền bạn và vào thời điểm nào. Nếu bạn chưa sử dụng Focus (trên iPhone) hoặc Do Not Disturb (trên Android), bạn đang bỏ lỡ một trong những công cụ tốt nhất để thực hiện công việc sâu (deep work). Ngay cả khi đã tắt thông báo từ các ứng dụng không thiết yếu, tôi vẫn thấy mình thường xuyên bị gián đoạn.
Người phụ nữ sử dụng iPhone 12 Pro với các chế độ Focus để tăng cường sự tập trung
Hiện tại, tôi đã thiết lập các chế độ Focus khác nhau cho từng phần trong ngày của mình – lập trình, viết lách và thư giãn. Mỗi chế độ sẽ tắt tiếng tất cả các ứng dụng ngoại trừ một vài ứng dụng mà tôi chỉ định, đồng thời ẩn đi các thông báo gây xao nhãng. Nó cũng giới hạn những ai có thể liên hệ với tôi qua cuộc gọi và hạn chế những màn hình chính nào được hiển thị.
Tôi cũng đã thiết lập lịch trình để các chế độ Focus khác nhau tự động kích hoạt, khiến chúng trở nên độc lập. Vẻ đẹp của thói quen này là nó rèn luyện cả não bộ và môi trường xung quanh bạn để hỗ trợ sự tập trung.
Khi một chế độ Focus được kích hoạt, nó giống như việc bạn bật một công tắc tinh thần – nó báo hiệu cho tôi rằng đã đến lúc phải tập trung. Theo thời gian, sự nhất quán đó đã giúp tôi đi vào trạng thái làm việc sâu nhanh hơn và duy trì nó lâu hơn.
3. Sử Dụng Nhạc Nền Phù Hợp
Tôi từng nghĩ rằng sự im lặng tuyệt đối là bí quyết tối thượng để tăng năng suất, nhưng thực tế, âm nhạc nền phù hợp có thể tạo ra những điều kỳ diệu cho sự tập trung. Sau khi thử nghiệm với nhiều thể loại khác nhau, tôi nhận ra rằng một số loại nhạc giúp tôi chìm sâu hơn vào trạng thái tập trung, trong khi những loại khác lại làm tôi xao nhãng.
Đối với những công việc đòi hỏi sự tập trung cao độ – như viết lách hay lập trình – tôi thường chọn nhạc không lời, các bản nhạc nền (ambient soundscapes) hoặc lo-fi beats. Những bản nhạc này cung cấp một nhịp điệu mà không gây xao nhãng, giúp tôi loại bỏ tiếng ồn xung quanh và đi vào trạng thái tập trung.
Không lời hát, không sự chuyển đổi đột ngột – chỉ là một luồng âm thanh ổn định, nhẹ nhàng giúp tâm trí tôi hoạt động mà không bị quá tải.
Giao diện playlist Nature Sounds trên Spotify giúp thư giãn và tập trung
Mặt khác, khi tôi làm những công việc thường nhật hơn, tôi chuyển sang một thể loại nhạc sôi động hơn một chút nhưng vẫn đủ nhẹ nhàng để giữ tôi tập trung. Nhạc nền đã trở thành một nghi thức đối với tôi.
Chỉ cần nhấn nút phát một danh sách nhạc cụ thể đã báo hiệu cho não bộ của tôi rằng đã đến lúc làm việc. Tất nhiên, não bộ của mỗi người được “cài đặt” hơi khác nhau. Một số người phát huy tốt nhất trong im lặng, số khác lại cần âm thanh. Việc thử nghiệm sẽ giúp bạn xác định điều gì phù hợp nhất với mình.
4. Thiết Lập Ranh Giới Kỹ Thuật Số Rõ Ràng
Thật dễ dàng để công nghệ xâm lấn vào mọi ngóc ngách trong ngày của bạn – tin nhắn công việc xen vào bữa tối, mạng xã hội xâm chiếm những khoảnh khắc yên tĩnh, hay email đòi hỏi sự chú ý trước khi bạn kịp uống cà phê buổi sáng. Tôi không nhận ra sự lộn xộn tinh thần mà điều này tạo ra cho đến khi tôi bắt đầu thiết lập những ranh giới kỹ thuật số rõ ràng.
Một trong những thay đổi đầu tiên của tôi là xác định “khu vực không điện thoại” và “thời gian không lướt”. Chẳng hạn, dù tôi thức dậy sớm từ 5 giờ sáng, tôi không kiểm tra email trước 2 giờ chiều và sau 7 giờ tối. Thay vào đó, tôi dành những giờ buổi sáng cho các nhiệm vụ đòi hỏi sự tập trung cao. Tôi tránh các công việc thường nhật không đòi hỏi sự tập trung sâu, như kiểm tra email.
Ngoài ra, tôi cũng tách biệt công nghệ phục vụ công việc và công nghệ cá nhân. Điều đó có nghĩa là sử dụng các hồ sơ trình duyệt khác nhau cho các nhiệm vụ liên quan đến công việc và một hồ sơ khác cho mục đích sử dụng cá nhân. Tôi cũng giữ điện thoại ngoài tầm với và ngoài tầm nhìn trong các phiên làm việc tập trung, vì việc tạo ra một rào cản giúp tôi tránh sự cám dỗ cầm điện thoại lên khi gặp bế tắc.
Những thay đổi nhỏ này đã tạo ra một ranh giới rõ ràng giữa thời gian tôi làm việc và thời gian nghỉ ngơi. Bằng cách tạo ra sự phân biệt này, tôi dễ dàng hoàn thành các nhiệm vụ của mình hơn, biết rằng sau đó tôi sẽ có thời gian dành riêng để thư giãn và làm những gì mình muốn, chẳng hạn như lướt mạng xã hội.
5. Gỡ Cài Đặt Ứng Dụng Gây Xao Nhãng
Một trong những động thái táo bạo và hiệu quả nhất mà tôi đã thực hiện để cải thiện sự tập trung của mình là gỡ cài đặt các ứng dụng làm hao mòn thời gian và sự chú ý của tôi. Việc này không hề dễ dàng, nhưng sự khác biệt là ngay lập tức khi tôi quyết định thực hiện. Sức mạnh ý chí chỉ có giới hạn, vì vậy thay vì chỉ dựa vào sức mạnh ý chí, tôi đã loại bỏ hoàn toàn nguồn gốc của sự xao nhãng.
Màn hình điện thoại hiển thị tùy chọn gỡ cài đặt ứng dụng WhatsApp, minh họa việc loại bỏ ứng dụng gây xao nhãng
Tôi bắt đầu bằng cách xác định những “thủ phạm” lớn nhất. Tôi thường xuyên mở các ứng dụng như Instagram và X một cách vô thức mỗi khi có thời gian rảnh rỗi hoặc khi bị mắc kẹt trong công việc đang làm. Ngay cả khi không sử dụng, chỉ việc có chúng trên điện thoại cũng tạo ra sự cám dỗ.
Việc gỡ cài đặt các ứng dụng gây xao nhãng đã giúp tôi tập trung vào nhiệm vụ mà không cảm thấy bị thôi thúc phải kiểm tra mạng xã hội. Nếu có một ứng dụng nào đó liên tục kéo bạn ra khỏi những gì quan trọng, hãy thử xóa nó trong một tuần. Bạn sẽ ngạc nhiên về mức độ tập trung của mình tăng lên đáng kể.
6. Áp Dụng Chế Độ Đơn Nhiệm (Monotasking)
Trong thế giới ngày nay, việc muốn hoàn thành nhiều việc hơn thông qua đa nhiệm là điều phổ biến. Trong nhiều năm, tôi tin rằng đa nhiệm là bí quyết tối thượng để tăng năng suất. Bạn sẽ thấy tôi vừa xử lý email vừa nghe podcast, hoặc vừa xem video mới nhất từ YouTuber yêu thích trong khi làm việc. Bằng cách đó, tôi nghĩ mình đang hoàn thành được nhiều việc hơn. Trên thực tế, tôi đang phân mảnh sự chú ý của mình.
Chuyển sang chế độ đơn nhiệm đã thay đổi mọi thứ. Thay vì cố gắng làm năm việc cùng một lúc, tôi cam kết làm từng việc một – và làm thật tốt. Dù là viết một bài báo, trả lời tin nhắn, hay thậm chí chỉ đọc một tài liệu, giờ đây tôi tập trung vào nhiệm vụ hiện tại trước khi chuyển sang nhiệm vụ tiếp theo.
Ban đầu, tôi cảm thấy mình làm việc chậm lại, nhưng theo thời gian, tôi bắt đầu nhận thấy kết quả: công việc của tôi được cải thiện, tôi mắc ít lỗi hơn và hoàn thành nhiệm vụ hiệu quả hơn. Hơn nữa, tôi cảm thấy ít kiệt sức hơn vào cuối ngày. Đơn nhiệm giúp xây dựng đà, làm sâu sắc thêm sự tập trung và giúp bạn đi vào trạng thái “flow” khó nắm bắt, nơi mọi thứ đều khớp với nhau.
7. Sử Dụng Kỹ Thuật Pomodoro
Là một trong số ít các phương pháp năng suất thực sự hiệu quả với tôi, Kỹ thuật Pomodoro đã thay đổi cuộc chơi. Trước khi khám phá ra nó, những ngày làm việc của tôi thường biến thành những cuộc chạy đua bất tận, thiếu tập trung. Tôi ngồi xuống với những ý định tốt đẹp nhất, nhưng chỉ vài giờ sau mới nhận ra mình hầu như chưa hoàn thành được gì trong danh sách việc cần làm. Tôi không lười biếng – tôi chỉ đơn giản là không quản lý sự tập trung của mình một cách hiệu quả.
Kỹ thuật Pomodoro đã giúp tôi trở nên chủ động hơn trong việc quản lý thời gian của mình. Phương pháp này rất đơn giản: làm việc trong 25 phút, nghỉ 5 phút và lặp lại. Sau bốn chu kỳ, bạn sẽ nghỉ dài hơn. Tuy nhiên, vì tôi là người dùng nâng cao, tôi thường đặt thời gian tập trung của mình là một giờ (hoặc 90 phút) với 15 phút nghỉ.
Những “cú sprint” kéo dài một giờ đó buộc tôi phải tập trung sâu vào một nhiệm vụ mà không phải lo lắng về việc nó sẽ mất bao lâu. Đồng hồ đếm ngược giúp tôi giữ trách nhiệm. Cấu trúc này không chỉ cải thiện năng suất mà còn cả động lực của tôi. Việc biết rằng một khoảng nghỉ luôn chỉ cách vài phút giúp tôi dễ dàng vượt qua sự kháng cự và duy trì đúng hướng.
Không phải mọi mẹo trong “hộp công cụ” của tôi đều sẽ phù hợp với bạn, vì vậy hãy thử chúng và xem điều gì hiệu quả và điều gì không. Việc tìm ra phương pháp phù hợp nhất với bản thân là chìa khóa để khai thác tối đa tiềm năng công nghệ và nâng cao khả năng tập trung của bạn trong công việc và cuộc sống.
