Nếu bạn đã từng phát ngán với thông báo “Storage Almost Full” (Ổ đĩa sắp đầy), thì bạn không hề đơn độc. Ổ đĩa chính của tôi thường đầy nhanh hơn khả năng dọn dẹp, nhưng cuối cùng tôi đã giải quyết triệt để vấn đề này mà không làm mất bất kỳ dữ liệu quan trọng nào. Qua kinh nghiệm thực tế, tôi nhận thấy có 4 chiến lược hiệu quả mà bất kỳ người dùng máy tính nào cũng có thể áp dụng để tối ưu không gian lưu trữ và duy trì hiệu suất hệ thống.
1. Nén và Lưu Trữ Tệp Tin Trên Ổ Cứng Ngoài
Một trong những cách hiệu quả nhất để quản lý dung lượng là nén và lưu trữ các tệp tin mà tôi không thường xuyên truy cập. Thay vì xóa các dự án cũ, ảnh hoặc video, tôi nén chúng và chuyển sang ổ cứng ngoài. Việc này vừa giải phóng dung lượng quý báu trên ổ đĩa chính, vừa giữ an toàn cho dữ liệu.
Để nén, tôi chủ yếu sử dụng 7-Zip nhờ tỷ lệ nén cao, đặc biệt khi dùng định dạng 7z. Điều này tạo ra các tệp lưu trữ nhỏ hơn, giúp tiết kiệm không gian đĩa và tăng tốc độ truyền tệp. 7-Zip là một phần mềm mã nguồn mở và miễn phí, với cộng đồng phát triển lớn không ngừng cải thiện nó. Tôi cũng dùng ZArchiver để tạo các tệp ZIP ngay trên điện thoại Android trước khi chuyển chúng sang ổ cứng ngoài.
Giao diện 7-Zip đang nén các tệp tin để tiết kiệm dung lượng ổ đĩa
Khi nén tệp tin trên ổ đĩa ngoài, tôi đã học được một kinh nghiệm quan trọng là tránh nén toàn bộ ổ đĩa. Mặc dù Windows có tùy chọn “nén ổ đĩa này để tiết kiệm dung lượng” trong thuộc tính ổ đĩa, tôi không khuyến nghị sử dụng nó trên ổ đĩa hệ thống chính vì có thể dẫn đến mất ổn định hệ thống và giảm hiệu suất đáng kể. Thay vào đó, tôi chọn nén từng thư mục và tệp riêng lẻ.
Đối với những tệp tôi hiếm khi truy cập nhưng muốn giữ lại (như kho lưu trữ dự án cũ hoặc ảnh gia đình), tôi thực hiện như sau:
- Chọn các tệp muốn lưu trữ.
- Nhấp chuột phải và chọn tùy chọn Add to archive của 7-Zip.
- Chọn mức độ nén mạnh (tôi thường dùng Normal để có sự cân bằng tốt giữa thời gian nén và kích thước tệp).
- Chuyển tệp đã nén sang thiết bị lưu trữ ngoài.
Tôi nhận thấy qua kinh nghiệm rằng không phải tất cả các loại tệp đều nén được nhiều như nhau. Các tệp đã nén (như JPG, MP3 và hầu hết các định dạng video) sẽ không giảm kích thước đáng kể. Trong khi đó, các tài liệu văn bản, tệp hình ảnh RAW và dữ liệu chưa nén lại nén rất hiệu quả.
Một kinh nghiệm khác là việc tạo nhiều kho lưu trữ nhỏ thay vì một tệp lớn duy nhất khi xử lý các bộ sưu tập tệp khổng lồ sẽ thực tế hơn. Bằng cách sắp xếp các kho lưu trữ theo loại nội dung như ảnh, video hoặc tài liệu, tôi có thể nhanh chóng tìm thấy những gì mình cần mà không phải giải nén hoặc chuyển một kho lưu trữ khổng lồ mỗi lần. Cách tiếp cận này giúp việc quản lý bản sao lưu của tôi dễ dàng hơn và tiết kiệm thời gian khi cần truy cập các tệp cụ thể sau này.
2. Chuyển Tất Cả Tệp Tin Lớn Sang NAS Cá Nhân
Sau khi nén tệp tin, tôi thường giữ chúng trên ổ cứng ngoài hoặc chuyển chúng sang NAS (Network Attached Storage) mà tôi đã tự xây dựng từ một chiếc laptop chơi game cũ. Việc tạo một NAS cá nhân thật đáng ngạc nhiên khi lại khá đơn giản và là một trong những cách thực tế nhất để tái sử dụng chiếc laptop cũ còn hoạt động nhưng không còn mạnh mẽ. Hệ thống NAS của tôi chạy trên CPU Intel Core i5 thế hệ 2 và 8GB RAM. Thay đổi phần cứng duy nhất là nâng cấp ổ đĩa lưu trữ. Về hệ điều hành, tôi đã cài đặt TrueNAS, cung cấp các tùy chọn linh hoạt để quản lý bộ nhớ và giao diện dễ sử dụng. Tất nhiên, bạn cũng có thể mua một thiết bị NAS có sẵn và tiết kiệm thời gian thiết lập.
Việc chuyển tệp sang NAS của tôi rất đơn giản nhờ tính năng chia sẻ tệp qua mạng. Trên máy tính Windows, tôi sử dụng giao thức SMB (Server Message Block) tích hợp để truy cập các chia sẻ mạng TrueNAS trực tiếp qua File Explorer. Sự tích hợp này giúp việc làm việc với NAS giống như làm việc với bất kỳ thư mục nào khác trên máy tính của tôi, cho phép tôi kéo và thả các tệp lớn hoặc toàn bộ thư mục một cách dễ dàng. Để truyền tải từ điện thoại thông minh, tôi sử dụng CX File Explorer, kết nối với NAS bằng cùng giao thức SMB. Ứng dụng này cung cấp giao diện trực quan để duyệt và di chuyển tệp giữa điện thoại và NAS, giúp dễ dàng giải phóng ảnh, video hoặc tài liệu không dây.
Điều tôi thích nhất ở thiết lập NAS của mình là sự linh hoạt mà nó mang lại. Nó không chỉ đóng vai trò là bộ nhớ mở rộng, mà tôi còn cấu hình nó để chạy Plex Media Server, cung cấp cho tôi một nền tảng truyền phát riêng tư. Hệ thống này tiêu thụ ít điện năng hơn đáng kể so với việc chạy một máy tính để bàn đầy đủ 24/7, đó là một lợi ích bổ sung.
3. Sử Dụng Công Cụ Tìm Tệp Tin Trùng Lặp để Loại Bỏ Dư Thừa
Trước khi lưu trữ hoặc chuyển tệp tin, tôi luôn ưu tiên loại bỏ các bản sao. Các tệp tin trùng lặp không chỉ chiếm dung lượng lưu trữ lớn mà còn làm giảm hiệu suất hệ thống bằng cách tạo ra dữ liệu không cần thiết để máy tính xử lý. Việc dọn dẹp chúng là bước quan trọng để tối ưu hóa ổ đĩa và duy trì sự ổn định của hệ thống.
Tìm kiếm và quản lý các tệp tin trùng lặp bằng phần mềm TreeSize để giải phóng không gian lưu trữ
Sau khi thử nhiều lựa chọn, tôi đã chọn TreeSize làm công cụ chính của mình. TreeSize bao gồm một công cụ tìm tệp trùng lặp vừa đơn giản vừa hiệu quả. Tính năng tìm kiếm trùng lặp có thể được bắt đầu từ giao diện chính, cho phép bạn quét các ổ đĩa hoặc thư mục cụ thể để tìm các tệp dư thừa. Bạn cũng có thể chọn các bộ lọc so sánh khác nhau, như tên, kích thước, ngày hoặc nội dung tệp bằng cách sử dụng checksum để có độ chính xác cao hơn. Mặc dù so sánh dựa trên checksum chậm hơn, nó đảm bảo rằng chỉ những bản sao thực sự mới được gắn cờ, giảm thiểu rủi ro báo sai.
Điều tôi thích ở TreeSize là các bộ lọc hữu ích của nó, cho phép tôi tìm kiếm các tệp lớn hơn một kích thước nhất định hoặc các loại tệp cụ thể, giúp quá trình nhanh hơn và có mục tiêu hơn. Khi các tệp trùng lặp đã được tìm thấy, tôi có thể xem lại kết quả, xem trước tệp và xóa hoặc lưu trữ chúng một cách an toàn.
Dưới đây là các quy tắc cơ bản tôi tuân theo khi quét tìm các tệp trùng lặp:
- Không bao giờ quét các thư mục hệ thống (như Windows hoặc Program Files).
- Tập trung vào các thư mục chứa nhiều dữ liệu trước (Downloads, Documents, Pictures).
- Luôn xem trước các tệp trước khi xóa để đảm bảo tôi giữ đúng phiên bản.
- Sử dụng bộ lọc để thu hẹp tìm kiếm theo loại tệp, kích thước hoặc ngày.
Bằng cách sử dụng công cụ tìm tệp trùng lặp, tôi đã tiết kiệm được một lượng lớn dung lượng lưu trữ bằng cách loại bỏ các bản sao ảnh, tệp tải xuống và bản sao lưu mà tôi đã quên.
4. Dùng Storage Sense để Tự Động Dọn Dẹp Thư Mục Cụ Thể Khi Dung Lượng Thấp
Storage Sense là một trong những tính năng của Windows nên luôn được bật theo mặc định. Công cụ tự động này giúp ngăn ngừa các tình trạng khẩn cấp về dung lượng bằng cách dọn dẹp các tệp không cần thiết trước khi ổ đĩa của tôi đạt đến dung lượng tối đa. Nó hoạt động như một người quản lý tự động, giúp duy trì không gian trống trên ổ đĩa mà không cần sự can thiệp liên tục từ người dùng.
Cấu hình tính năng Storage Sense của Windows để tự động dọn dẹp ổ đĩa và tiết kiệm dung lượng
Storage Sense hoạt động trên ổ đĩa hệ thống của bạn (thường là C:) và có thể được cấu hình để chạy tự động khi thiết bị của bạn còn ít dung lượng đĩa. Để bật tính năng này, tôi vào Settings > System > Storage và chuyển Storage Sense sang trạng thái On.
Điều làm cho Storage Sense đặc biệt hữu ích là khả năng nhắm mục tiêu vào các loại tệp cụ thể. Tôi đã cấu hình nó để tập trung vào:
- Các tệp tạm thời và Thùng rác (tự động dọn dẹp sau 30 ngày).
- Các tệp đã tải xuống mà chưa được sửa đổi trong 60 ngày.
- Các bản cài đặt Windows trước đây (có thể chiếm hơn 20GB sau các bản cập nhật lớn).
Tôi đặc biệt thích việc Storage Sense không gây ảnh hưởng. Nó sẽ không chạm vào các tệp hoặc ứng dụng thiết yếu của bạn vì nó chỉ xóa các tệp tạm thời và các mục an toàn để xóa. Đối với những người lo lắng về việc vô tình mất các tệp tải xuống quan trọng, bạn có thể loại trừ các thư mục cụ thể khỏi việc dọn dẹp tự động hoặc điều chỉnh cài đặt thời gian theo ý muốn.
Trên hệ thống của tôi, tôi đã nhận thấy rằng việc dọn dẹp Storage Sense thường xuyên giúp ngăn ngừa tình trạng giảm hiệu suất đột ngột mà trước đây thường xảy ra khi ổ đĩa của tôi sắp hết dung lượng. Cách tiếp cận chủ động này có nghĩa là tôi hiếm khi thấy các cảnh báo “low disk space” nữa, và máy tính của tôi duy trì hiệu suất ổn định.
Bằng cách triển khai bốn chiến lược này, tôi đã thay đổi tình trạng lưu trữ của mình từ việc liên tục lo lắng về dung lượng thành một hệ thống hợp lý, đáng tin cậy, giúp giữ cho các tệp quan trọng của tôi an toàn và dễ truy cập. Với các công cụ và thói quen đúng đắn, việc quản lý dung lượng không còn là một công việc nặng nhọc – nó chỉ là một phần trong thói quen của tôi, và ổ đĩa của tôi chưa bao giờ bị đầy kể từ đó. Bạn có mẹo hay công cụ nào khác để tối ưu dung lượng lưu trữ không? Hãy chia sẻ kinh nghiệm của bạn trong phần bình luận bên dưới nhé!
