ChatGPT, trợ lý AI thân yêu của chúng ta, đã trở nên cực kỳ tinh vi. Đến mức, đối với người không chuyên, gần như không thể phân biệt được một đoạn văn bản được viết bởi con người hay máy móc. Tuy nhiên, dù có vẻ trau chuốt đến đâu, ChatGPT và các Mô hình Ngôn ngữ Lớn (LLM) khác vẫn để lại những “dấu vân tay” đặc trưng mà chúng ta có thể nhận diện.
1. Từ Khóa “Hoa Mỹ” Thừa Thãi
Một số từ ngữ ban đầu nghe có vẻ thông minh, nhưng ngay khi chúng xuất hiện trong mọi đoạn văn, chúng sẽ mất đi ý nghĩa. Có một kiểu ngôn ngữ cụ thể mà chỉ cần đọc là biết ngay được viết bởi AI. Không phải vì các từ đó sai, mà vì không một người thật nào nói theo cách này trừ khi họ đang cố gắng kiếm một công việc marketing. Đó là những từ như kho báu vô tận (treasure trove), yếu tố thay đổi cuộc chơi (game-changer), tối đa hóa (maximize), nâng cao (enhance), tinh gọn (streamline), mạnh mẽ (robust), liền mạch (seamless), nâng tầm (elevate), đào sâu (delve), khởi hành (embark), và tất nhiên, bất cứ điều gì xảy ra trong một lĩnh vực (realm).
Bạn sẽ nhận thấy những từ này xuất hiện rất thường xuyên trong văn bản do AI viết. Và điều này không có gì đáng ngạc nhiên: ChatGPT được huấn luyện từ dữ liệu trên internet, mà internet thì tràn ngập các nội dung được sao chép.
Vì vậy, bây giờ, khi bạn đọc một câu như “Hãy cùng đào sâu vào những phức tạp của giải pháp liền mạch này sẽ nâng tầm quy trình làm việc của bạn,” nó không còn nghe chuyên nghiệp nữa; nó nghe như AI viết. Một bài viết liên tục nói về việc “đào sâu vào những phức tạp của” một điều gì đó hoặc coi mọi giải pháp là “yếu tố thay đổi cuộc chơi” cho thấy nó bị ảnh hưởng nặng nề bởi AI.
2. Các Mảnh Ghép Tu Từ Lặp Lại
Các biện pháp tu từ thì tốt. Chúng có ý nghĩa khơi gợi sự tò mò, tạo sự tương phản, hoặc mang lại cho người đọc nửa giây hồi hộp trước khi có lời giải thích. Nhưng cũng như mọi thứ khác, chúng chỉ hiệu quả khi bạn thực sự có lời giải thích và không sử dụng chúng sau mỗi năm dòng.
Tôi không phải là một fan hâm mộ lớn của các mảnh ghép tu từ, nhưng AI dường như rất yêu thích chúng. Hãy xem các ví dụ dưới đây:
“Và điều gì còn tồi tệ hơn? Nó đang khiến mọi người lười biếng.”
“Vấn đề? Microsoft không làm những gì nó phải làm.”
“Điều khác nữa? Toàn bộ mớ hỗn độn về tương thích.”
“Và một điều nữa? AI đang ngày càng giống mọi thứ khác trên internet.”
ChatGPT thường xuyên dùng các câu hỏi tu từ cụt lủn trong văn bản
Đây là những đầu ra thực tế từ ChatGPT. Bạn sẽ nhận thấy cấu trúc luôn giống nhau. Một cách sửa chữa nhanh chóng là biến chúng thành các mệnh đề hoàn chỉnh bằng cách thay dấu chấm hỏi bằng “là” hoặc “là rằng”. Bằng cách này, bạn có một câu mang ý nghĩa thực sự mà không gây gánh nặng cho người đọc.
- Điều gì còn tồi tệ hơn là nó đang khiến mọi người lười biếng.
- Vấn đề là Microsoft không làm những gì nó phải làm.
- Điều khác là toàn bộ mớ hỗn độn về tương thích.
- Một điều nữa là AI đang ngày càng giống mọi thứ khác trên internet.
3. Cụm Từ Bổ Sung Dạng Phân Từ
Đây là một cấu trúc câu khác mà AI yêu thích một cách thái quá. Cụm từ bổ sung dạng phân từ là khi bạn mô tả một hành động, thêm dấu phẩy, và sau đó thêm một cụm từ thứ hai giải thích kết quả hoặc hiệu ứng.
ChatGPT lạm dụng cấu trúc câu bổ sung dạng phân từ để nối ý
Mặc dù về mặt kỹ thuật không sai, nhưng nó hiếm khi đọc tốt. Bạn sẽ nhận ra nó ngay lập tức một khi bắt đầu để ý. Nhiều người khác đã nhận ra nó từ lâu, vì cấu trúc câu này là một trong những lý do chính khiến các công cụ kiểm tra AI có thể gắn cờ văn bản của bạn. Ví dụ trực tiếp từ ChatGPT khi tôi hỏi về Excel:
“Trình hướng dẫn biểu đồ tạo đường xu hướng, minh họa quỹ đạo tăng trưởng theo thời gian.”
“Công cụ lọc thu hẹp hồ sơ, tập trung vào các giao dịch ưu tiên trong vài giây.”
“Macro VBA tự động hóa các tác vụ lặp đi lặp lại, tăng cường hiệu quả trên các tập dữ liệu lớn.”
“Bảng Pivot nhóm các mục theo danh mục, tiết lộ các mẫu chi tiêu trong nháy mắt.”
Trong hầu hết các ví dụ này, phần thứ hai không thêm bất cứ điều gì mà không thể được viết rõ ràng hơn bằng từ “và”. Về cơ bản, AI đang ép hai ý tưởng lại với nhau thay vì để mỗi ý tưởng đứng riêng hoặc chảy tự nhiên với một từ nối rõ ràng.
Những câu này có thể được trau chuốt hơn bằng cách chọn một động từ chính mạnh hơn, tách ý thành hai câu, hoặc đơn giản là thay dấu phẩy và phân từ bằng “và”. Lấy ví dụ về công cụ lọc:
| Nguyên bản | Tốt hơn |
|---|---|
| Công cụ lọc thu hẹp hồ sơ, tập trung vào các giao dịch ưu tiên trong vài giây. | Công cụ lọc thu hẹp hồ sơ và làm nổi bật các giao dịch ưu tiên trong vài giây. |
4. Định Nghĩa Đối Lập Dư Thừa
Đây là một thủ pháp viết khác mà lẽ ra phải rất mạnh mẽ nhưng lại bị AI làm hỏng hoàn toàn. Người viết thường sử dụng cấu trúc hai phần để tăng kịch tính: đầu tiên họ bác bỏ điều gì đó là bình thường, sau đó họ tuyên bố nó là phi thường.
Cấu trúc chung là “Đây không chỉ là X. Nó là Y.” Được sử dụng một cách tiết kiệm, nó rất hiệu quả. Nhưng ChatGPT không biết “tiết kiệm” nghĩa là gì.
Một số ví dụ từ một phiên ChatGPT:
“Đây không phải là sự tiến hóa tuyến tính—mà là sự phân nhánh.”
“Adriana không phải là tổng hòa của nguồn gốc của cô ấy—cô ấy là một điều mới mẻ, được rèn giũa trong mâu thuẫn.”
“Hỗn hợp này không phải là sự pha loãng. Nó là sự biến đổi.”
“Đây không chỉ là một con đường sự nghiệp—đó là một quỹ đạo biến đổi.”
“Con đường của bạn không chỉ là về hậu cần. Nó là về bản thể học.”
“Sao lưu dữ liệu Gmail của bạn không chỉ là thông minh—mà là thiết yếu.”
Sáu trong số này đến từ cùng một luồng trò chuyện với ChatGPT! Thật đáng tiếc, vì bản thân cấu trúc này rất vững chắc. Tôi sử dụng nó rất thường xuyên trong các bài viết của mình, đặc biệt là khi muốn thể hiện một giọng điệu trầm tư hơn. Tuy nhiên, mục đích của cấu trúc này là tạo ra sự căng thẳng và giải quyết. Khi mọi thứ đều được định nghĩa lại thành một thứ gì đó thơ mộng hơn hoặc “sâu sắc hơn”, nó sẽ mất đi ý nghĩa.
ChatGPT dùng cấu trúc định nghĩa đối lập quá nhiều, làm mất đi tính độc đáo
Khi bạn thấy một đoạn văn bản liên tục khẳng định “đây không chỉ là một điều—mà thực ra đó là một bước đột phá vũ trụ, định nghĩa lại tâm hồn, siêu hình,” hãy dừng lại và hỏi: liệu nó có thực sự mang lại cảm giác đó không? Nếu không, thì rất có thể nó được viết bởi AI.
5. Lỗi Ghép Nối Với Dấu Gạch Ngang (Em Dash)
Dấu gạch ngang rất tuyệt vời. Tôi rất thích chúng. Tôi chỉ mới bắt đầu sử dụng chúng vài năm trước và ngay lập tức bị cuốn hút. Chúng linh hoạt, phong cách và có thể làm cho một câu trở nên năng động. Nhưng ChatGPT lại sử dụng chúng một cách cực kỳ bừa bãi. Hãy yêu cầu nó viết một bài đăng blog đơn giản về việc lập kế hoạch cho chuyến đi cuối tuần, và đột nhiên cứ ba câu lại có một câu vấp phải dấu gạch ngang:
ChatGPT thường xuyên lạm dụng dấu gạch ngang trong văn bản, gây khó đọc
Hãy nhìn xem! Không chỉ là có quá nhiều dấu gạch ngang; mà còn là hầu hết chúng không hề có ý nghĩa. Mọi sự tạm dừng, mọi sự chuyển đổi, mọi suy nghĩ trong ngoặc đều có dấu gạch ngang riêng. Nó có thể thú vị trong vài dòng đầu tiên, nhưng rất nhanh sau đó nó trở nên chóng mặt. Nhiều đoạn ngắt đó sẽ hiệu quả hơn nếu dùng dấu phẩy, và một vài đoạn có thể đứng một mình như những câu riêng biệt.
Sức mạnh của dấu gạch ngang nằm ở sự khan hiếm của nó, và khi bị lạm dụng, nó trở nên vô nghĩa. Vì vậy, khi bạn nhận được một đoạn văn bản đầy rẫy dấu gạch ngang từ một người chưa bao giờ sử dụng chúng, bạn có thể chắc chắn rằng họ không phải là người viết. Mà là ChatGPT.
Tất nhiên, tất cả những đặc điểm văn phong này cũng tồn tại trong văn bản của con người. Không một đặc điểm nào trong số chúng tự nó chứng minh rằng một văn bản được tạo ra bởi AI. Nhưng khi bạn phát hiện chúng được sử dụng một cách kỳ lạ, quá mức, hoặc một vài trong số những “lá cờ đỏ” này xuất hiện cùng lúc, đó là dấu hiệu để bạn cần xem xét kỹ lưỡng.
