Các công cụ tạo âm thanh bằng trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng trở nên phổ biến, giúp các nhạc sĩ hay nhà sản xuất khơi nguồn cảm hứng hoặc thậm chí là tạo ra toàn bộ bản nhạc. Tuy nhiên, qua quá trình sử dụng và nghiên cứu, chúng tôi nhận thấy rằng việc ứng dụng công nghệ này đi kèm với những cạm bẫy tiềm ẩn không thể bỏ qua. Những rủi ro này trải dài từ chất lượng sản phẩm cho đến các vấn đề phức tạp về pháp lý và đạo đức, đòi hỏi người dùng cần có cái nhìn toàn diện và thận trọng.
1. Sản Phẩm Thiếu Tính Đột Phá và Độc Đáo
Một trong những “điểm yếu” đáng kể nhất của nhạc AI là nguy cơ tạo ra các bản nhạc chung chung, thiếu sự khác biệt. Mặc dù các công cụ AI có khả năng sản xuất âm nhạc theo nhiều thể loại và phong cách, nhưng đầu ra thường thiếu những yếu tố mang tính con người, điều làm nên sự tươi mới và đột phá. Các thuật toán AI thường dựa vào các mẫu có sẵn, các cấu trúc âm nhạc đã được thiết lập hoặc thư viện mẫu khổng lồ. Điều này dẫn đến việc âm nhạc mà chúng tạo ra thường có tính công thức và thiếu đi cá tính riêng biệt.
Nếu bạn sử dụng công cụ AI để tạo một bài hát thương mại, bản nhạc đó có thể nghe tương tự như các bài hát khác trong cùng thể loại, không có dấu ấn hoặc phong cách độc đáo của riêng bạn để tạo nên sự khác biệt. Dù công nghệ đang liên tục cải tiến và AI sẽ sản xuất nhạc ngày càng phức tạp, nó vẫn có khả năng thiếu đi “linh hồn”, sự ngẫu hứng và tia lửa của biểu cảm nghệ thuật đích thực.
Để khắc phục điều này, nếu phần lớn âm nhạc của bạn được tạo bởi AI, việc kết hợp yếu tố con người có thể làm cho bản nhạc trở nên thuyết phục và độc đáo hơn đáng kể. Yếu tố này có thể là một phần giọng hát nổi bật hoặc một nhạc cụ gõ được chơi thủ công tinh tế. Các bản nhạc audio và MIDI bổ sung có thể được thêm vào bằng cách sử dụng các trình chỉnh sửa âm thanh trực tuyến miễn phí hoặc các phần mềm làm nhạc chuyên nghiệp (DAW – Digital Audio Workstation).
2. Vấn Đề Bản Quyền và Sở Hữu Trí Tuệ
Với sự gia tăng của âm nhạc được tạo bằng AI, những lo ngại về bản quyền và sở hữu trí tuệ đang ngày càng lớn. Các công cụ tạo nhạc AI được đào tạo để mô phỏng các bài hát, mô hình, giai điệu và nhịp điệu hiện có, thường được trích xuất từ các tài liệu có bản quyền. Điều này đặt ra những câu hỏi quan trọng về mặt pháp lý và đạo đức liên quan đến quyền sở hữu và sử dụng hợp lý.
Giọng hát của Drake và The Weeknd bị AI giả mạo, minh họa vấn đề bản quyền trong âm nhạc AI.
Một ví dụ điển hình về vấn đề này xảy ra vào năm 2023 với âm nhạc của hai nghệ sĩ Canada là The Weeknd và Drake, khi các bài hát do AI tạo ra mô phỏng giọng hát của họ xuất hiện trực tuyến. Những bài hát này được tạo ra bởi các mô hình AI dựa trên các tác phẩm hiện có của nghệ sĩ, gây ra cảnh báo về việc vi phạm bản quyền và sử dụng trái phép hình ảnh cùng âm thanh của họ. Điều này cũng làm dấy lên cuộc tranh luận về việc liệu nhạc AI có nên được coi là tác phẩm gốc hay không, khi nó được tạo ra dựa trên các tài liệu có bản quyền sẵn có.
Nếu bạn xuất bản âm nhạc được tạo bằng AI, nó có thể có những điểm tương đồng đáng kinh ngạc với các tác phẩm đã được bảo vệ bản quyền. Mặc dù AI không “sao chép” theo nghĩa truyền thống, nhưng nó có thể điều chỉnh các yếu tố từ âm nhạc hiện có theo những cách có thể dẫn đến các rắc rối pháp lý. Do đó, điều cần thiết là phải thận trọng về nguồn dữ liệu và đảm bảo rằng âm nhạc bạn tạo ra bằng AI không vi phạm luật bản quyền để tránh đối mặt với các vụ kiện hoặc hình phạt tài chính.
3. Thiếu Chiều Sâu Cảm Xúc và Sự Tinh Tế Nghệ Thuật
Một hạn chế đáng kể khác của âm nhạc AI là nó thường thiếu chiều sâu cảm xúc, sự phức tạp, sắc thái và tính nghệ sĩ của các tác phẩm được tạo ra theo cách truyền thống. Mặc dù AI có thể nhanh chóng tạo ra các giai điệu, nhịp điệu và chuỗi hợp âm, nhưng nó lại gặp khó khăn trong việc tái tạo những nét tinh tế khiến âm nhạc thực sự chạm đến người nghe.
Là một người am hiểu về công nghệ và âm nhạc, chúng tôi nhận thấy các nghệ sĩ đích thực luôn dồn công sức và kinh nghiệm cá nhân vào tác phẩm của mình. Cho dù đó là một bản nhạc vocal đầy cảm xúc, một chuỗi hợp âm phức tạp hay một bản phối nhạc công phu, sự sáng tạo của con người đã truyền cho âm nhạc một sự phong phú mà AI khó lòng tái tạo được.
Giao diện Logic Pro trên một DAW, thể hiện quá trình sáng tạo âm nhạc chuyên nghiệp, khác biệt với nhạc AI.
Một công cụ tạo âm thanh AI có thể tạo ra một giai điệu bắt tai, nhưng nó thường thiếu ý nghĩa hoặc biểu cảm cảm xúc đến từ khối óc của một nhà soạn nhạc con người. Những sắc thái tinh tế của nhịp điệu, cách diễn đạt và sự ngẫu hứng – những thành phần quan trọng làm cho âm nhạc trở nên thực sự hấp dẫn – thường quá phức tạp để AI có thể nắm bắt. Do đó, điều cần thiết là phải lưu tâm đến những hạn chế của AI khi sử dụng nó để sáng tạo âm nhạc.
4. Những Thách Thức Đạo Đức và Giá Trị Nghệ Thuật
Ngay cả khi một bài hát do AI tạo ra nghe rất hay, vẫn có những khía cạnh đạo đức và cảm xúc cần xem xét. Đối với nhiều nhạc sĩ, việc sáng tạo âm nhạc là cả một hành trình từ tia sáng cảm hứng đầu tiên cho đến bản nhạc hoàn chỉnh cuối cùng. Trong khi AI có thể cho ra một bài hát hoàn hảo về mặt kỹ thuật, nó lại thiếu đi sự đầu tư cá nhân của việc tạo ra thứ gì đó từ con số không.
Hơn nữa, việc sử dụng AI để tạo nhạc có thể đặt ra những câu hỏi đạo đức về tính toàn vẹn nghệ thuật. Dựa vào một cỗ máy để tạo ra một tác phẩm về cơ bản là “gian lận”, hoặc ít nhất là “đi đường tắt”. Bạn không thể khẳng định một dự án là một hình thức biểu đạt nghệ thuật đích thực khi một thuật toán đã thực hiện phần lớn công việc.
Nếu việc sáng tạo âm nhạc chuyển hướng quá nhiều sang tự động hóa, điều này có thể làm giảm sự trân trọng đối với những nhạc sĩ đã cống hiến nhiều năm để trau dồi tay nghề và tạo ra các tác phẩm độc đáo. Trong khi các công cụ tạo âm thanh AI mang lại những cơ hội thú vị cho việc sản xuất âm nhạc, việc phụ thuộc quá nhiều vào AI cuối cùng sẽ làm suy yếu bản chất làm cho âm nhạc trở nên ý nghĩa.
Những “điểm báo động” quan trọng này liên quan đến việc sử dụng công cụ tạo âm thanh AI không nên bị bỏ qua. Khi công nghệ tiếp tục phát triển, các nhạc sĩ, nhà sản xuất và người tiêu dùng cần phải luôn lưu tâm đến những thách thức và cân nhắc cả lợi ích lẫn hạn chế vì sự phát triển lành mạnh của toàn bộ ngành công nghiệp.
