Một mật khẩu yếu kém có thể dẫn đến vô vàn rắc rối trong thế giới số. Nhưng chỉ với vài bước thông minh, bạn có thể thiết lập một hệ thống bảo mật an toàn hơn, hoạt động hiệu quả một cách âm thầm trong nền. Bài viết này sẽ cung cấp chiến lược và công cụ cần thiết để nâng cao mức độ bảo vệ dữ liệu cá nhân của bạn, giúp bạn đạt được sự an tâm tối đa trong kỷ nguyên số.
Tại Sao Bảo Mật Mật Khẩu Lại Quan Trọng?
Mật khẩu thường là rào cản duy nhất giữa thông tin cá nhân của bạn và những kẻ muốn đánh cắp nó. Từ email, tài khoản ngân hàng cho đến các dịch vụ phát trực tuyến, mọi thứ đều được bảo vệ bằng mật khẩu. Nếu mật khẩu đó yếu, bị tái sử dụng hoặc dễ đoán, nó gần như không có giá trị bảo vệ nào.
Bàn tay gõ máy tính xách tay với biểu tượng cấm đỏ trên các icon bảo mật, minh họa rủi ro mật khẩu yếu.
Thường thì chúng ta không quan tâm đến bảo mật mật khẩu cho đến khi có sự cố xảy ra. Có thể là một tài khoản bị hack, hoặc một khoản phí lạ xuất hiện trên thẻ tín dụng. Nhưng đến lúc đó, thiệt hại đã xảy ra. Một thói quen mật khẩu tốt không chỉ giữ bạn an toàn hôm nay mà còn giúp bạn đi trước một bước so với các mối đe dọa an ninh mạng trong tương lai.
Trình Quản Lý Mật Khẩu Giúp Ích Như Thế Nào?
Nếu việc cố gắng nhớ hàng chục mật khẩu độc nhất, phức tạp nghe có vẻ bất khả thi, thì bạn hoàn toàn đúng – điều đó là không thể. Và đó là lúc các trình quản lý mật khẩu phát huy tác dụng. Hãy coi chúng như một két sắt kỹ thuật số của riêng bạn. Bạn chỉ cần nhớ một mật khẩu chính (master password) đủ mạnh, và trình quản lý sẽ lo phần còn lại: tạo, lưu trữ và tự động điền tất cả các mật khẩu khác một cách an toàn.
Màn hình điện thoại hiển thị logo các ứng dụng quản lý mật khẩu phổ biến.
Một trình quản lý mật khẩu tốt sẽ tạo ra các mật khẩu dài và ngẫu nhiên, loại mật khẩu mà không một con người nào có thể đoán được, và cũng khó có thể bị bẻ khóa bằng các cuộc tấn công vét cạn (brute-force attack). Và vì nó thay bạn ghi nhớ, bạn sẽ không cần phải quay lại những thói quen lười biếng như dùng “password123” hay tái sử dụng tên thú cưng cho mọi tài khoản.
Sử dụng trình quản lý mật khẩu giúp bạn duy trì thói quen bảo mật tốt mà không cần phải suy nghĩ quá nhiều. Đó chính là chìa khóa của phương pháp “thiết lập rồi quên”: một khi trình quản lý đã được cài đặt, thói quen hàng ngày của bạn sẽ vừa an toàn hơn vừa đơn giản hơn.
Cách Tạo Một Mật Khẩu Chính (Master Password) Mạnh
Đây là mật khẩu quan trọng nhất. Mật khẩu chính là chìa khóa để mở trình quản lý mật khẩu của bạn, và qua đó, mọi thứ khác. Nếu bạn làm tốt bước này, bạn đã hoàn thành phần khó nhất của việc giữ an toàn trực tuyến.
Bí quyết là làm cho nó thật dài, độc đáo và chỉ có bạn mới có thể nghĩ ra. Bạn không cần phải cố gắng ghi nhớ một mớ ký hiệu lộn xộn và các chữ cái ngẫu nhiên. Thay vào đó, hãy sử dụng một câu hoặc cụm từ đầy đủ có ý nghĩa đối với bạn, nhưng lại không có ý nghĩa với bất kỳ ai khác. Ví dụ, một cụm từ như “Muoisredmassachusettsisblue!47” sẽ an toàn hơn nhiều – và dễ nhớ hơn – so với “P@ssw0rd123”.
Điều bạn cần là sức mạnh thông qua độ dài và tính khó đoán. Tránh bất cứ điều gì liên quan đến cuộc sống cá nhân của bạn, chẳng hạn như tên thú cưng hoặc ngày sinh. Đó là những thứ đầu tiên mà một tin tặc quyết tâm sẽ thử.
Sau khi đã tạo, hãy ghi nhớ nó. Nếu bạn lo lắng về việc quên, hãy viết nó ra và cất giữ ở một nơi an toàn, cách xa máy tính của bạn và chắc chắn không phải trên một tờ ghi chú dán trên màn hình.
Bổ Sung Xác Thực Hai Yếu Tố (2FA)
Nếu mật khẩu chính của bạn là ổ khóa trên cánh cửa trước, thì xác thực hai yếu tố (2FA) là người bảo vệ kiểm tra lại ID của bạn. Nó bổ sung thêm một bước thứ hai vào quy trình đăng nhập, khiến tin tặc khó xâm nhập hơn nhiều.
Giao diện xác thực hai yếu tố (2FA) qua email của Bitwarden.
Sau khi nhập mật khẩu, bạn cũng cần nhập một mã được gửi đến điện thoại của bạn hoặc được tạo bởi một ứng dụng xác thực, như Google Authenticator hoặc Authy. Một số dịch vụ hỗ trợ khóa phần cứng vật lý, hoạt động như thẻ ID kỹ thuật số mà bạn phải cắm vào.
2FA hiệu quả bởi vì ngay cả khi ai đó đoán hoặc đánh cắp mật khẩu của bạn, họ vẫn cần quyền truy cập vật lý vào điện thoại hoặc thiết bị của bạn để đăng nhập. Thiết lập 2FA chỉ mất vài phút cho mỗi tài khoản. Bạn có thể bắt đầu với những tài khoản quan trọng nhất – email, ngân hàng, trình quản lý mật khẩu và mạng xã hội của bạn. Hầu hết các dịch vụ đều giúp bạn thiết lập dễ dàng ngay trong cài đặt tài khoản của mình.
Khi Nào Nên Thay Đổi Mật Khẩu?
Với trình quản lý mật khẩu và xác thực hai yếu tố được thiết lập, bạn đã làm cho hệ thống của mình an toàn hơn nhiều so với người dùng thông thường. Nhưng điều đó không có nghĩa là bạn có thể thiết lập rồi quên hẳn. Giống như thay pin trong báo động khói hoặc bảo dưỡng xe hơi, vệ sinh mật khẩu tốt cũng bao gồm việc kiểm tra định kỳ.
Màn hình điện thoại hiển thị các biểu tượng mật khẩu, khóa và chìa khóa, tượng trưng cho việc quản lý và cập nhật mật khẩu định kỳ.
Bạn không cần phải thay đổi mật khẩu sau mỗi 30 hoặc 60 ngày như một số lời khuyên lỗi thời gợi ý – điều đó có nhiều khả năng dẫn đến việc tạo ra các mật khẩu yếu hơn do sự khó chịu. Thay vào đó, hãy tập trung vào việc thay đổi chúng khi thực sự cần thiết: sau một vụ vi phạm dữ liệu, nếu bạn nghi ngờ hoạt động đáng ngờ, hoặc nếu trình quản lý mật khẩu của bạn gắn cờ điều gì đó là bị xâm phạm hoặc tái sử dụng.
Hầu hết các trình quản lý mật khẩu sẽ cảnh báo bạn về các vụ vi phạm và đề xuất cập nhật. Đây là lúc công việc bảo trì định kỳ của bạn phát huy tác dụng. Hãy đặt lời nhắc vài tháng một lần để xem xét báo cáo bảo mật của trình quản lý. Đây thường là một công việc nhanh chóng, và bạn sẽ có thể thấy mật khẩu nào đã lỗi thời, bị tái sử dụng hoặc có khả năng dễ bị tổn thương.
Một thói quen thông minh khác là xem xét các tài khoản không sử dụng. Các hồ sơ mạng xã hội cũ, đăng ký đã hết hạn hoặc các diễn đàn đã bị lãng quên từ lâu vẫn có thể là cánh cửa vào cuộc sống kỹ thuật số của bạn. Nếu bạn không còn sử dụng một dịch vụ nào đó, hãy cân nhắc xóa tài khoản, hoặc ít nhất là cập nhật mật khẩu thành một mật khẩu độc đáo và ngẫu nhiên.
Một mật khẩu chính an toàn, một trình quản lý mật khẩu tốt và xác thực hai yếu tố tạo thành một hệ thống bảo mật tự động mà chỉ cần một chút bảo trì. Bạn không phải lo lắng về mỗi lần đăng nhập hay hoảng sợ trước mọi tin tức an ninh. Hãy thiết lập nó một lần, kiểm tra định kỳ, và để thói quen đó lo phần còn lại.
Tài liệu tham khảo
- NONGASIMO / Shutterstock
- Katya Moon / Shutterstock
- Koshiro K / Shutterstock
- Bitwarden
- Lucas Gouveia / MakeUseOf
